Kierdicht bouwen doet wonderen, stelt gecertificeerd passiefhuisontwerper Jan Geerts. Jan en zijn vrouw Sanne bouwden samen hun eigen ecologische passiefhuis. Uiteindelijk was het meetresultaat van de kierdichting van de nieuwe woning een factor drie beter dan waaraan een passiefhuis moet voldoen. En de passiefhuis norm is circa drie keer beter dan wat gangbaar is in Nederlandse nieuwbouw. Voor zover bekend is dit meetresultaat voor vrijstaande woningen in Nederland nog niet eerder behaald. In deze blog geeft Jan tips over kierdicht bouwen en deelt hij zijn ervaringen.
Als gecertificeerd passiefhuisontwerper en expert in gezond, comfortabel en energiezuinig wonen, was Jan voorafgaand aan zijn zelfbouwavontuur weliswaar dagelijks bezig met de theorie van luchtdicht bouwen. Maar ervaring met daadwerkelijk bouwen hadden hij en zijn vrouw zo goed als niet. Toch wist het echtpaar deze ongekend goede luchtdichting te behalen.
Wil je zelf aan de slag met kierdichting in je bestaande woning? We hebben een handig e-book gemaakt met veelvoorkomende kieren en tochtplekken in huis. Je download het hier.
Wat is een passiefhuis?
Een passiefhuis is zo geconstrueerd dat het tijdens het grootste deel van het jaar op kamertemperatuur blijft zonder een klassiek verwarmings- of koelingssysteem. Slechts bij de meest extreme buitencondities is er een actieve koelings- en verwarmingsbron nodig. Een passiefhuis is dus installatiearm en zonder zonnepanelen al zo goed als energieneutraal. De energievraag van een passiefhuis is maximaal 15 Kilowatt per uur per vierkante meter vloeroppervlak. Ter vergelijking: voor een goed geïsoleerde nieuwbouw- of renovatiewoning ligt de energievraag met 80 Kilowatt per uur per vierkante meter vloeroppervlak ruim vijf keer zo hoog.
De 4 voordelen van kierdichting
Een hoge kierdichtheid – door professionals meestal luchtdichtheid genoemd – is voor een passiefhuis een must have. Het voorkomen van ongewenste luchtstromen via de begane vloer, de buitenmuren, de ramen, de kozijnen, de deuren en het dak bespaart veel energie omdat deze ongewenste lucht buiten blijft en dus niet steeds opnieuw hoeft te worden opgewarmd of afgekoeld. Bovendien werkt het comfort verhogend omdat het de oorzaak van tocht wegneemt. Verder is een hoge luchtdichtheid extra geluidswerend en verlengt het de woninglevensduur omdat het vochtproblemen door condensatie en lekkage als gevolg van diep in de constructie dringend vocht, voorkomt.
Meting kierdichting in hartje winter
In januari 2021 was de gebouwschil van het passiefhuis, bestaand uit de begane vloer, de buitenmuren, de ramen, de kozijnen, de deuren en het dak, wind- en waterdicht. Dit is normaal gesproken het moment dat de eerste meting van de kierdichtheid plaatsvindt. Adviesbureau Bluemink had de eer om de mate van kierdichting, dus alle gaatjes, naadjes en kiertjes die nog in de gebouwschil aanwezig waren, op te meten. Overigens kon dat hartje winter in een aangenaam binnenklimaat. Want hoewel de binnenwanden en installaties nog ontbraken, was het huis in januari al tochtvrij en werd het er lekker warm als de zon scheen.
Het moment van de waarheid
De som van alle gaatjes, naadjes en kiertjes kwam uiteindelijk neer op een vierkantje van slechts 15 vierkante centimeter. Ter vergelijking: in een nieuwbouwhuis waar geen bijzondere aandacht is voor de kierdichting (qv;10 = 0.400), is de som van alle gaatjes gelijk aan een raam dat altijd open staat, met de afmetingen van een uitgevouwen servet. Jan wijdt dit resultaat aan een goede voorbereiding en er tijdens de bouw op gebrand zijn geen steken te laten vallen.
De tips van Jan over kierdichting
- Formuleer een helder doel
Kierdicht bouwen is geen hogere wiskunde, maar het vraagt wel aandacht en zorgvuldigheid. Dit begint met het formuleren van een helder doel. Zoals bij het huis van Jan en Sanne de passiefhuisnorm waar luchtdichtheid een integraal onderdeel van is.
- Communiceer het belang voor ontwerpers en bouwer
Door duidelijk te maken dat een hoge luchtdichtheid condensschade voorkomt in een goed geïsoleerde constructie, zijn het ontwerpteam en de bouwers meer gefocust op het behalen van een zo’n hoog mogelijke luchtdichtheid.
- Hou je aan de regels en werkvolgorde
Voor luchtdicht bouwen bestaat een aantal regels waar je niet omheen kunt. Zo moet de luchtdichte laag aaneengesloten doorlopen langs de gehele gebouwschil. Dat klinkt simpel, maar daar worden vaak al op tekening fouten mee gemaakt. Verder is het belangrijk te zorgen voor eenvoudige details zodat het behalen van een goede luchtdichtheid niet ingewikkeld is. Denk aan de details voor de aansluitingen van het dak op de gevel, de gevelopeningen en de infrastructuur van de installaties die door de gebouwschil heen gaan. Alle onderdelen van de luchtdichte laag moeten in het ontwerp benoemd worden. Verder is het van belang dat de werkvolgorde al tijdens het ontwerpen helder is. Wanneer de details toch ingewikkeld blijken, is een stappenplan een goed hulpmiddel.
- Geef een heldere uitleg op de bouwplaats
Op de bouwplaats moet bekend zijn wat het belang is van luchtdicht bouwen. Tapen om tocht en vochtschade te voorkomen werkt een stuk motiverender dan tapen om het tapen. Daarnaast moet vanaf het begin duidelijk zijn dat de luchtdichtheid van de woning gemeten gaat worden. Als de bouwvakkers nog onervaren zijn met kierdichting, dan is een goede uitleg over hoe het beste resultaat bereikt van worden, noodzakelijk.
- Meet bij voorkeur 2 keer
Meet de luchtdichtheid bij voorkeur twee keer. De eerste keer net nadat het gebouw wind- en waterdicht is. Dit meetresultaat maakt inzichtelijk of het uiteindelijke doel bereikt kan worden. Eventuele lekken kunnen met een warmtebeeldcamera of rook worden gelokaliseerd. Daarna kunnen de lekken worden afgeplakt, of wanneer ze zich bij de ramen bevinden, worden verholpen door de ramen bij te stellen. De tweede meting vindt doorgaans plaats net voor de oplevering. Het doel van deze meting is te controleren of het metingsresultaat overeenkomt met het vooraf gestelde doel.
Comfortabel en zeer energiezuinig wonen
Sinds augustus 2021 wonen Jan en Sanne in hun zelfgebouwde passiefhuis. Het binnenklimaat ervaren ze als zeer aangenaam. Een compacte warmtepomp van Pichler verzorgt de ventilatie en het warme tapwater, en kan indien nodig bijspringen met verwarming of koeling. Voor koeling denken Jan en Sanne echter geen energie te hoeven verbruiken omdat ze hun passiefhuis ook hebben voorzien van zonwering en zomernachtventilatie.
Meten is weten
Omdat Jan in het begin erg benieuwd was naar de prestaties van zijn huis, las hij zijn Awair luchtkwaliteitsmeter vaak af. Hoe warm is het? Wat is de luchtvochtigheid? Wat zijn de CO2-concentraties? Tot ver in de herfst hoefde de verwarming en koeling er niet aan te pas te komen. ’s Ochtends was het rond de 20 graden, overdag oplopend tot circa 23 graden. Vanwege de prima luchtvochtigheid, lage CO2-concentraties, het vele daglicht, de leemstuc en andere natuurlijke materialen, voelden deze temperaturen volgens het echtpaar heel natuurlijk en comfortabel aan.
Over Jan Geerts
Jan Geerts is gecertificeerd passiefhuisontwerper en docent bij kennisinstituut KERN. Na de opleiding algemene bouwkunde heeft hij bij een bouwfysisch adviesbureau gewerkt, waarna hij in 2014 koos voor zelfstandigheid. Sindsdien verdiept hij zich in wat er allemaal mogelijk is om betere woningen te bouwen. In eerste instantie specialiseerde hij zich in zeer energiezuinig bouwen en comfortabele passiefhuizen. Later kwam daar bouwen met natuurlijke materialen voor nog meer comfort en lagere milieubelasting bij. Tegenwoordig adviseert hij ambitieuze opdrachtgevers bij het ontwerpen en bouwen van duurzame, energiezuinige en comfortabele gebouwen. Door zijn advies gaat het nieuwe gebouw beter presteren op laag energiegebruik, comfort, gezond binnenklimaat en algemeen woongenot. Die toegevoegde waarde bieden is voor Jan de grote drijfveer.
Tip: in de categorie Leef op Woontlekker vind je meer verhalen van duurzame (zelf)bouwers.
Belang van ventilatie!
Als je je huis isoleert en luchtdicht maakt is het des te belangrijker dat je ventilatie op orde is. Wil je meer lezen over wat ventilatie precies is, hoe je een ventilatieplan maakt, welke ventilatiesystemen er zijn en wat het belang ervan is? Download dan ons e-book en ontvang naast kennis ook praktische tips hoe jezelf aan de slag kunt gaan. Het is helemaal gratis! Op onze ‘Gratis‘ pagina vind je meer van dit soort downloads.
