De meest voorkomende vleermuis is niet groter dan een luciferdoosje: de dwergvleermuis. Ondanks zijn formaat heeft hij grote invloed op het isoleren van onze woningen. De manier waarop we isoleren houdt verplicht steeds meer rekening met de natuur. Dit artikel bespreekt de ins en outs van natuurvriendelijk isoleren om vleermuizen te beschermen en wat dit betekent voor jou als consument.
De impact van vleermuizen
In Nederland zijn vleermuizen beschermd onder de Europese Vogel- en Habitatrichtlijnen, die zijn geïmplementeerd in de Wet Natuurbescherming. Dit betekent tegenwoordig dat isolatieprojecten niet zomaar kunnen plaatsvinden. Als er vleermuizen in de spouw zitten, is het verboden om deze te verstoren of te doden. Dit betekent dat een ecologisch onderzoek eerst moet bevestigen dat er geen vleermuizen aanwezig zijn. Dit onderzoek kan maanden duren en is vaak kostbaar. Er is berekend dat deze problematiek ervoor kan zorgen dat er tot 2030 honderdduizenden woningen minder geïsoleerd kunnen worden dan gepland. Dus we hebben het wel ergens over!
De regelgeving: zorgplicht
Als consument heb je dus de zorgplicht rekening te houden met de mogelijke nadelige effecten van je activiteiten op de natuur. Nadat je hebt laten onderzoeken of er vleermuizen huizen, kun je vervolgens bij de isolatie rekening houden met de natuurkalender, die aangeeft wanneer vleermuizen hun kraamtijd hebben en wanneer ze in winterrust zijn. Gedurende deze periodes mag je geen isolatiewerkzaamheden uitvoeren die de vleermuizen kunnen verstoren.
Het proces van natuurvriendelijk isoleren
In de provincie Utrecht wordt momenteel gewerkt volgens dit principe. Dit betreft het dichten van gaten en openingen in de spouw, met uitzondering van een paar openingen voor zogenaamde Exlusion Flaps. Deze flappen zijn ontworpen om de vleermuizen te laten ontsnappen, maar ze niet opnieuw binnen te laten. Er moeten ook nestgelegenheden worden gemaakt.
Daarnaast zijn er technieken in ontwikkeling die gebruikmaken van sonar, zodat ze hun schuilplaatsen niet meer kunnen vinden. Deze technieken zijn echter nog niet volledig getest en gevalideerd.
Werken volgens de natuurkalender
Een andere belangrijke factor bij natuurvriendelijk isoleren is het in acht nemen van de natuurkalender. Deze kalender geeft aan in welke maanden je vleermuizen het minst verstoort. Isolatiewerk moet gepland worden rondom deze periodes, zodat de moederdieren en hun jongen niet in gevaar komen. Want het verlies van een broedjaar kan ernstige gevolgen hebben voor de populatie, aangezien vleermuizen doorgaans slechts één jong per jaar krijgen.
Exclusion Flaps mogen worden geplaatst in maart en van augustus tot en met oktober, waarbij ze in het voorjaar gedurende vijf dagen moeten hangen om er zeker van te zijn dat er geen vleermuizen meer in de spouw zitten. Tijdens de wintermaanden is die periode langer, omdat vleermuizen inactiever zijn en maandenlang op dezelfde plek kunnen blijven. Hierdoor kan het noodzakelijk zijn om isolatieprojecten tot na de winter uit te stellen. Denk je als bewoner dus als je de kachel weer gaat aanzetten dat nu het moment is om te laten isoleren? Dan moet je mogelijk dus tot het voorjaar wachten, omdat je dit hele proces verplicht moet doorlopen.
Oplossingen en innovaties
Werken met die Exclusion Flaps is dus een tijdrovende methode. Er zijn innovatieve oplossingen op komst die het isolatiewerk niet zo erg vertragen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van eDNA-analyse (met de e van Environmental), waarmee de lucht in de spouw kan worden geanalyseerd om te bepalen of er vleermuizen aanwezig zijn. Als deze techniek wordt goedgekeurd, kan dit het proces van natuurvriendelijk isoleren aanzienlijk versnellen en vereenvoudigen. En andere methode is een plakrollertje over de vleermuisingangen te rollen en zo het DNA op te vangen. Een lab kan er met twee dagen uitsluitsel over geven. De branchevereniging van de isolatiebedrijven Venin wil dit zo snel mogelijk in werking laten gaan, zodat de bedrijven weer aan de gang kunnen. Want de markt is door de vleermuizenproblematiek helemaal op slot gegaan.
Meer lezen over natuurvriendelijk isoleren
Ontwikkelingen natuurvriendelijk isoleren
eDNA als methode voor het detecteren van vleermuisverblijven
Of kijk op de website natuurvriendelijkisoleren.nl.
