Bel WoontLekker

Mail:

info@woontlekker.nl

Yvonne en Harmen wonen 100% energieneutraal in Fries Tersoal

Energieneutraal

21 oktober 2022

Home » Blogs Woontlekker » Yvonne en Harmen wonen 100% energieneutraal in Fries Tersoal

In Tersoal bij Sneek, staat sinds eind 2021 een uiterst duurzame woning, 100% energieneutraal. Op het perceel is de woning van Yvonne uit 1881 gesloopt en ervoor in de plaats realiseerde zij er met Harmen hun energieneutrale stek waarover tot in de details is nagedacht. De bouw vanaf de begane grondvloer duurde slechts 5 weken en het resultaat is een woning met een permanent goed binnenklimaat, zonder een traditioneel verwarmings- of koelsysteem. 

Een passiefhuis betekent dat er minimale warmte verloren gaat door optimale isolatie, grote luchtdichtheid en warmteterugwinning via een ventilatiesysteem. De warmte die nodig is om het huis te verwarmen wordt ‘passief’ genoemd, omdat hij van de zon komt.

Er is geen conventioneel verwarmingssysteem aanwezig in een passiefhuis. Dit resulteert in een energiebehoefte die veel lager is dan bij een gemiddelde woning, tot zo’n 4 keer. Maar passief zoals je het woord in het Nederlands zou uitleggen? Niks van waar dus!

Eisen passiefhuis

De invulling van een passiefhuis kan verschillen, maar de architect moet ervoor zorgen dat het aan een aantal basisprincipes voldoet:

  • Energiebehoefte verwarming en koeling ≤ 15 kWh/m2 per jaar, of
  • Pieklast verwarming op koudste dag van het jaar ≤ 10 W/2
  • Temperatuur overschrijding ≤ 10% van de tijd per jaar

In het ontwerp van het passiefhuis wordt met verschillende onderdelen van de woning rekening gehouden om uiteindelijk aan de eisen te voldoen. Zo moet bijvoorbeeld de isolatie optimaal zijn, moet er warmte uit de ventilatielucht worden teruggewonnen, wordt de zon slim en efficiënt benut en is het van belang om luchtdicht te bouwen.

Energieverbruik energieneutraal huis Tersoal

Ten gevolge van de vorm en de orientatie is de energiebehoefte en pieklast van de verwarming op de koudste dag, komt het huis niet in aanmerking voor het Passiefhuiscertificaat, een internationaal gewaardeerde (en felbegeerde) erkenning. Het wordt daarentegen wel gezien als een Energiezuinig huis volgens het internationale Passief Huis Instituut. 

In de grafiek hieronder is de energiebalans te zien van de woning in Tersoal. Je ziet dat er in de winter een veel hogere energievraag is dan in de rest van het jaar. Dit wordt ook wel een ‘wintergap’ genoemd: het doel is om deze periode te overbruggen met een zo laag mogelijke energiebehoefte. In deze maanden is er vaak wel meer behoefte dan wordt opgewekt, zoals ook te zien is in de grafiek. Dit kom veel voor in landen als Nederland met koudere winters. 

Hier zie je hoeveel energie wordt opgewekt en gebruikt gedurende het hele jaar. Groen is opgewerkt energie en de andere kleuren zijn verschillende apparaten die stroom verbruiken.

De energiebehoefte kan worden geminimaliseerd door rekening te houden met het ontwerp van de woning, bouwkundige aspecten en installaties in de woning. 

Benieuwd hoe je je eigen energieverbruik flink terug kan brengen? Carl-peter Goossen, expert in energieneutraal bouwen, legt het uit in een filmpje in dit blog.

Ontwerp van de woning

In het ontwerp is bijvoorbeeld rekening gehouden met de situering van de voor- en achtergevel. Hierdoor kan de woning tijdens de winterperiode deels verwarmd worden door de laagstaande zon en is het in de zomer met hoogstaande zon niet te warm. 

Ook de vorm van het gebouw heeft invloed op het energieverbruik. Deze woning heeft bijvoorbeeld een langgerekte vorm waardoor er relatief veel warmte verloren gaat door transmissie. De meeste passiefhuizen hebben juist een compactere vorm. Hierdoor is het ook niet gek dat deze langgerekte woning niet aan de standaard kan voldoen. Het was voor bewoners Yvonne en Harmen echter belangrijker om een gelijkvloerse woning met open kap te hebben, waar de compactere vorm niet in thuishoorde.

Bouwkundige aspecten van de woning

Zoals eerder is aangehaald, is de isolatie van een woning die energieneutraal, energiezuinig of passief is erg belangrijk. De hele woning moet optimaal geïsoleerd zijn omdat condensvorming op oppervlaktes kan ontstaan die minder goed geïsoleerd zijn. Dit vormt een risico. Om deze reden zijn in de woning de grondvloer, gevels, kozijnen, hellend dak, dakramen en het platte dak bijzonder goed geïsoleerd. 

Daarnaast zijn luchtdichtheid, zonnewarmte en passieve koeling ook belangrijke bouwkundige aspecten. Optimale luchtdichtheid wordt onder andere behaald door installaties en constructies luchtdicht af te tapen en het aantal doorvoeren te beperken. Door grote kozijnen op het zuiden te plaatsen, wordt goed gebruikt gemaakt van de zon. Aan de oost- en westzijde zijn ook kozijnen geplaatst zodat hier laagstaande zon naar binnen kan komen. Om ervoor te zorgen dat het huis in de zomer koel blijft, mag volgens de regels van Passief Huis Instituut, geen gebruik worden gemaakt van airco. Om een te warme woning te voorkomen, wordt onder andere gebruik gemaakt van zonneschermen die automatisch naar beneden gaan als de zon gaat schijnen. Zo wordt voorkomen dat het te warm wordt in de woning.

Installaties in de woning

In woningen die energieneutraal, -zuinig of passief zijn, zijn de installaties altijd zuinig. De woning van Yvonne en Harmen wordt elektrisch verwarmd een lucht/lucht warmtepomp. Het verwarmen van tapwater gebeurt met een boiler die zo dicht mogelijk bij de warmwater tappunten is geplaatst. 

Ventilatie is belangrijk in elke woning, maar bij zeer energiezuinige woningen misschien nog wel meer. Als het goed is komt er namelijk geen lucht door kieren naar binnen, waardoor er goed geventileerd moet worden om een gezond binnenklimaat te hebben. In de meeste gevallen, en ook voor de woning in Tersoal, wordt gekozen voor balansventilatie. Het ventileren kost weinig energie zodat een optimaal binnenmilieu ontstaat. 

Om alle installaties te voorzien van stroom zijn er 36 zonnepanelen op het hellende dak geplaatst. De helft op het zuiden en de andere helft op het noorden. Per saldo leveren deze panelen een overschot van 4.000 kWh terug aan de energiecentrale. Deze stroom wordt nu gebruikt als brandstof voor de elektrische auto. 

Energieneutraal wonen, de afrekening

Vooraf is een energiebalansberekening gemaakt van de hoeveelheid energie die nodig is voor verwarming, warm tapwater, koeiling, ventilatie en huishoudelijk gebruik. Dit is het hele jaar gemonitord en komt niet overeen. Zo is de woning minder verwarmd dan werd ingeschat door de warme winter en doordat het in huis minder warm was dan de gemeten 21 graden. Er is minder warm water verbruikt door zuinig gedrag van Yvonne en Harmen maar ook omdat er minder opslagverlies is geweest dan vooraf is berekend. In het gehele huis is wel meer stroom verbruikt dan vooraf werd ingeschat (al is er nog steeds een overschot). Dit is te verklaren doordat vooraf geen rekening is gehouden met het thuiswerken van Harmen, die met zijn bedrijf HBO bouw & energie kantoor aan huis heeft. 

Hiermee zijn Yvonne en Harmen energie- en CO2-neutraal voor wonen, werken en vervoer. De EV functioneert in de toekomst als powerbank, dus kan terugleveren aan het net zodra dit technisch mogelijk is.

Meer lezen over Harmen en zijn huis? https://www.hbobouwenenergie.nl/blog/blog/109/

Andere interessante blogs…