De toekomst van het klimaat en de omschakeling van Nederland naar duurzame maatschappij. Daarover spraken 4 boegbeelden van duurzaam Nederland: Marjan Minnesma, Faiza Oulahsen, Jan Paul van Soest en Jeroen de Haas. Uit het verslag van het door nieuwsplatform De Correspondent georganiseerde rondetafel gesprek haalde ik wat we als burgers kunnen doen.
Deze mensen zetten zich elk op een andere manier in voor de omschakeling naar een duurzame economie. Minnesma is directeur van organisatie voor duurzaamheid en innovatie Urgenda, Oulahsen is klimaatcampaigner voor Greenpeace, Van Soest is vermaard duurzaamheidsadviseur en De Haas bestuursvoorzitter van energiebedrijf Eneco.
Geen gevoel van urgentie
Als je klimaatverandering serieus neemt, moeten de kolencentrales direct dicht, trapt men af in het gesprek. Maar het gevoel van urgentie dat deze 4 koplopers hebben, staat in schril contrast tot de politieke en maatschappelijke werkelijkheid. Het lijkt er niet op dat de politiek er van overtuigd is dat klimaatverandering een probleem wordt, en dat groene duurzame technologie wereldwijd de toekomst heeft, menen zij.
Burgers moeten politiek onder druk zetten
Oulahsen: “Mensen hebben ook vaak het idee dat er nu al voldoende gebeurt. De rol van burgers is tweeledig, meent zij. “Zij kunnen de politiek onder druk zetten. Maar ook zelf wat doen. En dat gaat verder dan ledlampen indraaien, de verwarming wat lager zetten en warme truien dragen.
Als je je huis energieneutraal hebt gemaakt, hoef je helemaal geen warme trui meer aan.
Willen wij klimaatverandering aanpakken, dan moet je echt denken aan je huis isoleren, zonnepanelen op je dak, een energiecoöperatie oprichten.”
Duurzaamheidslening koppelen aan huis, niet aan bewoner
Minnesma oppert het idee dat burgers bij hun netwerkbedrijf geld kunnen lenen om hun huis energieneutraal te maken. Ze betalen die eenmalige investering terug met een maandelijks bedrag dat niet hoger is dan wat ze daarvoor aan energiekosten kwijt waren. Omdat de lening is gekoppeld aan het huis en niet aan de bewoners, komen financiers sneller over de brug en wordt het voor burgers aantrekkelijk. “Als je je huis energieneutraal hebt gemaakt, hoef je helemaal geen warme trui meer aan.”
Burgers kunnen de politiek onder druk zetten en ook zelf wat doen
Wat kunnen burgers doen? Doen zij iets? Minnesma: “Ik denk onvoldoende. Mensen hebben niet het idee dat we binnen nu en twintig jaar van fossiele brandstoffen af moeten en zij daar een rol in moeten spelen. Ze denken: als het zo erg was, dan zou de regering toch wel ingrijpen?”
Van l naar r: Jeroen de Haas, Marjan Minnesma, Jan Paul van Soest en Faiza Ouhlasen, foto Heidi de Gier.
We moeten bozer worden
De tafelgenoten zijn het erover eens: pas als politici de hete adem van burgers in de nek voelen, zullen ze voldoende daadkracht laten zien. “We moeten echt bozer worden,” zegt Minnesma. Volgens haar is de tijd aangebroken om dingen te doen die het Haagse establishment niet bon ton vindt. Dat is de enige manier om de regels van het spel te veranderen. Een van die onconventionele dingen deed Minnesma al: ze klaagde met Urgenda de staat aan voor nalatig klimaatbeleid. Ze won.
De toekomst is Nederland als duurzaam land
Onze energievoorziening is nog voor 94 procent fossiel, maar we schakelen over naar een koolstofarme economie. Hoe loopt dat?
Aardgas wordt overbodig, gas gaat eruit
Er zijn geen grote onbekende technologieën meer nodig voor die overstap. De toekomst ziet nu al helemaal groen. Aardgas wordt overbodig, gas gaat eruit. We kunnen grootschalig groene stroom opwekken van de zon en de wind, we kunnen onze huizen zo goed isoleren dat ze energieneutraal worden of energie opwekken; zonnecellen worden in de toekomst verwerkt in bouwmaterialen. Maar, waarschuwt Van Soest: het huidige energiesysteem bijt gewoon terug als we nieuwe duurzame technieken invoeren. Met andere woorden: een nieuwe techniek wordt gewoon in het systeem geabsorbeerd, zonder de kern van het systeem te veranderen.
Nu paardenmiddelen inzetten
De cruciale factor, zegt Minnesma, is het gevoel van urgentie. “Als mensen echt tot in hun tenen gaan voelen hoe urgent het is en wat de wereld gaat meemaken tussen nu en 50 jaar, dan gaat iedereen aan de slag om te doen wat nodig is.” De overheid zou nu vooral keihard op energiebesparing moeten inzetten, vinden de 4 deelnemers. Als je dat aantrekkelijk genoeg maakt, willen burgers best meewerken aan het energieneutraal maken van hun huis.
De overheid zou nu vooral keihard op energiebesparing moeten inzetten
Zeker als hun energierekening daardoor lager uitvalt. Als je klimaatverandering serieus neemt dan moet je nu paardenmiddelen inzetten, zoals een quotum voor de gebouwde omgeving. “Verplicht label B of C voor alle gebouwen binnen drie jaar,” stelt De Haas voor. “Dan creëer je markt.”
Overheid moet doorpakken
Van Soest vindt dat de overheid duurzaamheid met collectieve maatregelen moet afdwingen. “We hebben het over het behoud van een aantal gemeenschappelijke hulpbronnen zoals klimaat, biodiversiteit, ecosystemen. Hoe je het ook wendt of keert: er is een vorm van governance nodig om op een nette manier van die hulpbronnen gebruik te maken.” De groep concludeert: de overheid moet doorpakken, dat maakt duurzaamheid voor iedereen makkelijker waardoor Nederland meer duurzaam kan worden.
Conflicten door olie en energie
Hoe ziet de toekomst van Nederland als duurzaam land er uit, is de slotvraag aan de 4 koplopers? Van Soest maakt zich grote zorgen. “Niet alleen het klimaat, maar ook andere mechanismen die het leven op aarde regelen, zijn volledig uit het lood geslagen.” Oulahsen: “Heel veel conflicten zijn gelieerd aan energie en olie. Als de macht van het fossiele tijdperk voorbij is en een groot deel van de energievoorziening gedecentraliseerd is, ziet de wereld er geopolitiek heel anders uit. Een stuk schoner ook dan nu. Dat is voor mij echt de utopie voor 2050.”
Decentrale energievoorziening
Minnesma denk dat veel gaat decentraliseren, zoals de duurzame maakindustrie. “Dus we hoeven minder met spullen over de wereld te slepen.” De Haas vindt het een fantastisch beeld: energieopwekking die helemaal geïntegreerd is met de omgeving. Geen gecentraliseerde energie-industrie meer, maar een decentrale energievoorziening, collectief georganiseerd in de wijk. “Dan heb je ook geen energiebedrijven meer.”
Geen gecentraliseerde energie-industrie meer
Een energiesector die alleen met energie bezig is, vindt hij niet wenselijk. Het is fascinerend om te zien wat er gebeurt als mensen zich met de energievoorziening gaan bemoeien. Dat is een grote macht. Hij hoopt dat mensen zelf aan de knoppen gaan zitten. Het goede nieuws is dus: die kans is er nu.
Verslag: Marc Chavannes en Jelmer Mommers, De Correspondent. Je kunt lid worden van dit nieuwsplatform (zonder advertenties) voor 6 euro per maand. Je kunt je ook opgeven voor 1 gratis artikel in de week.
